رئیس گروه دوستی پارلمانی جمهوری اسلامی ایران – ارمنستان هفته گذشته، در سفری رسمی به ارمنستان از آمادگی افزایش سطح رایزنی ها با همتایان خود در ارمنستان. برای رفع موانع احتمالی موجود بر سر راه توسعه روابط فیمابین خبر داد.

سید مهدی فرشادان رییس گروه دوستی پارلمانی جمهوری اسلامی ایران و ارمنستان. در این سفر به ایروان با گئورگ پاپویان رییس گروه دوستی پارلمانی ارمنستان و ایران دیدار و گفتگو کرد.
وی در ادامه بیان کرد: دو ملت قرن هاست با هم روابط دوستانه دارند. سال آینده نیز دو کشور ۳۰ سال روابط دیپلماتیک رسمی خود را جشن می گیرند. این پیشینه موجب شده است که همکاری های دو کشور براساس اعتماد. و احترام متقابل شکل گیرد و توسعه یابد.

بعد از استقلال ارمنستان، دو کشور ایران و ارمنستان همیشه به عنوان شریک و دوست به یکدیگر می نگریسته اند. در سال ۱۹۹۲ ایران با رویکردی متعادل در مساله قره باغ دروازه جدیدی از روابط را به سوی دو کشور گشود. به خصوص زمانی که آذربایجان و ترکیه مرزهای خود را به روی ارمنستان بست مرزهای ایران به عنوان راه نجاتی برای ارمنستان تلقی می شد. که به عنوان مسیری برای عبور از گرجستان به دلیل ناامنی و ثبات داخلی محسوب می شد.

ایران – ارمنستان

ارمنستان و ایران بعد از جنگ قره باغ به دنبال تقویت همکاری های اقتصادی. به روابط دوستانه خود ادامه دادند. پروژه برجسته خط لوله گاز ایران – ارمنستان که در مارس ۲۰۰۷ راه اندازی شد. طبق توافقنامه مبادله دوجانبه، ارمنستان گاز ایران را وارد و برق صادر می کند. در سال ۲۰۱۸ ارمنستان ۵۶۷ میلیون متر مکعب گاز ایران وارد کرد. و ۱٫۸۳۹ میلیارد کیلووات ساعت برق به ایران صادر کرد. اما بعد از اعمال تحریم های بین المللی و آمریکایی اعمال شده علیه ایران همکاری های دو جانبه را محدود کرد.

ارمنستان در سال ۲۰۱۲- ۲۱۹ میلیون دلار کالا از ایران وارد کرده در حالی که صادرات به ایران ۱۰۸٫۵ میلیون دلار بوده است. در سال ۲۰۱۶ واردات از ایران ۱۶۴ میلیون دلار بود و ارمنستان فقط ۷۵ میلیون دلار کالا به ایران صادر کرد. با این حال، توافق هسته ای امضا شده. در سال ۲۰۱۵ باعث تقویت روابط اقتصادی دوجانبه شد. واردات از ایران در سال ۲۰۱۸ به ۲۶۹ میلیون دلار رسید. و صادرات ۹۴ میلیون دلار بوده است.اما در همین حال، لازم به ذکر است. که ایالات متحده با توجه به محاصره ارمنستان توسط آذربایجان و ترکیه، ارمنستان را وادار نکرد. که روابط اقتصادی خود را با ایران متوقف کند و آنها را به عنوان یک ضرورت برای ایروان تلقی کند. حتی خروج ماه مه ۲۰۱۸ آمریکا از توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ نیز این تعادل را تغییر نداد.

همکاری های رو به رشد آذربایجان – اسرائیل و گزارش های مربوط به استفاده اسرائیل از خاک آذربایجان برای فعالیت های مختلف ضد ایرانی باید ایران را مجبور کند. تا از تغییر وضعیت موجود در قره باغ جلوگیری کند. در حالی که آذربایجان در ۲۷ سپتامبر سال ۲۰۲۰ جنگ گسترده ای را علیه جمهوری قره باغ کوهستانی آغاز کرد. بسیاری در ارمنستان تصور می کردند.

روابط استراتژیک

ایران آذربایجان را علنا محکوم خواهد کرد. ارمنستان ابراز امیدواری کرد. که گزارش های مربوط به هزاران مزدور سوری مستقر در ترکیه و مشارکت در درگیری ها در مرزهای ایران باید نگرانی های ایران را چند برابر کند. با این حال، با وجود همه این محاسبات، واقعیت متفاوت بود. مقامات ایرانی خواستار از سرگیری مذاکرات شدند. از نگاه ارامنه اما آذربایجان به دلیل شروع جنگ محکوم نشده است.

در حالی که محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان چندین بار در طول جنگ اظهار داشت. که تهران حضور شبه نظامیان اسلام گرای سنی و “سایر تروریست ها” را در منطقه تحمل نخواهد کرد. و رهبر معظم ایران، آیت الله سید علی خامنه ای، اظهار داشتند. که باید تمام مناطق آذربایجان آزاد شود. و در روزهای پایانی جنگ به آذربایجان بازگردانده شود. که شاید این موارد نام برده در خصوص جنگ اخیر منطقه قره با کمی متفاوت تر از خواست و پیش بینی ارمنستان بوده باشد.

وزیر امور خارجه ایران در اواخر ژانویه ۲۰۲۱ از باکو بازدید کرد و از حضور خود در جمهوری آذربایجان پس از آزادسازی سرزمین های کشور ابراز خرسندی کرد. وی آمادگی ایران را برای شرکت “گسترده و فعال” در تلاش های بازسازی در سرزمین های آزاد شده ابراز داشت. ظریف در سفر خود به ایروان، چند روز بعد، اظهار داشت که تمامیت ارضی جمهوری ارمنستان خط قرمز ایران است. این قبیل واکنش های مخصوصا در مقابل آذربایجان باعث ایجاد سردرگمی در ارمنستان شد.

ایران همچنین از پیشنهاد رئیس جمهور علی اف برای ایجاد قالب ۳+۳ (ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، ایران، روسیه، ترکیه) برای همکاری های منطقه ای استقبال کرد. در همین حال، ارمنستان این گزینه را تلاشی برای کاهش بیشتر نقش ایالات متحده و اتحادیه اروپا در منطقه و مشروعیت بخشیدن به تقسیم قفقاز جنوبی بین روسیه و ترکیه دانست.

بحران شدید سیاسی

ارمنستان اکنون در بحبوحه بحران شدید سیاسی قرار دارد و خود را برای انتخابات پارلمانی ژوئن ۲۰۲۱ آماده می کند. در فضای فعلی، روابط با ایران از مهمترین موضوعات مورد بحث در ارمنستان نیست. با این وجود، صرف نظر از نتایج، دولت جدید باید به طور جدی سیاست منطقه ای ارمنستان را برای مقابله با چالش ها و جلوگیری از از دست دادن حاکمیت ارمنستان بر منطقه سیونیک ارزیابی مجدد کند. در این زمینه، آینده روابط با ایران از اهمیت بالایی برخوردار است. علی رغم ناامیدی جامعه ارمنستان از موقعیت ایران در طول جنگ ۲۰۲۰ قره باغ، ارمنستان باید استراتژی روشنی را برای توسعه روابط بیشتر با ایران تدوین کند.

توافق اخیر سرمایه گذاری طولانی مدت چین – ایران و امضای آینده EAEU دائمی – توافق نامه منطقه آزاد تجاری ایران، روابط با ایران را برای اولویت بارز ارمنستان قرار داده است. صرف نظر از موقعیت ایران در قبال نتیجه جنگ قره باغ اخیر و بهبود چشمگیر روابط ایران – ترکیه در زمان رئیس جمهور اردوغان، ایران علاقه ای ندارد که ارمنستان به یک کشور مشتری ترکیه و تسلط بی چون و چرای ترکیه در منطقه تبدیل شود. تجلی آشکار نگرانی های ایران واکنش شدید ایران پس از سردون شعر آذربایجانی توسط رئیس جمهوری ترکیه بود که نشان از احتمال بروز بیشر پان ترکیسم در منطقه دارد.

به صورت کلی و در یک جمع بندی علی رغم آن که ارمنستان خواهان اقدامات جدی تر در خصوص مساله قره باغ بود اما باز هم ایران و ارمنستان احتمالا دارای روابط مناسبی با یکدیگر باشند چرا که برای ایران مساله پان ترکیسم و برای ارمنستان حمایت سیونیک بسیار مهم و اساسی هستند و دو کشور را به سمت روابط بیشتر سوق می دهد.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

لینک تلگرام