اقتصاد کلان– مالواجرد سومین بانوی وزیر در تاریخ ایران، از دیرباز عرصه سیاست عرصه‌ای مردانه تصور می‌شد و حضور زنان در این عرصه بسیار محدود بود. رفته رفته با گذشت زمان و گذار جوامع از اشکال سنتی به مدرن، زنان نقش پررنگ و تأثیرگذارتری را در ساحت سیاست عهده‌دار شدند. در ایران نیز طی قرن اخیر زنان به عرصه سیاست و نظام سیاسی حاکم ورود کردند و نخستین وزرای زن در ایران در عصر پهلوی پا به صحنه سیاست گذاشتند.
طی دهه‌های گذشته دولت‌های سراسر جهان در پی کاهش نابرابری جنسیتی در نظام توزیع قدرت و افزایش سهم مشارکت سیاسی زنان بوده‌اند. طی دهه‌های اخیر در ایران علیرغم کفایت و شایستگی زنان ایرانی این قشر از جامعه قربانی بازی‌های سیاسی و وعده‌های انتخاباتی بوده‌اند. در این یادداشت به میزان تحقق وعده‌های انتخاباتی مبنی بر مشارکت دادن زنان در حوزه‌های مدیریتی و تصمیم گیری‌های کلان می‌پردازیم و تعداد و سوابق وزرای زن در ایران را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
تاریخچه‌ای از حضور وزرای زن در ایران
دوره پهلوی: نخستین حضور رسمی زنان در عرصه سیاست ایران به دوره پهلوی بازمی‌گردد. با روی کار آمدن رضاشاه پهلوی و تلاش‌های وی برای مدرن‌سازی کشور، زنان به تدریج وارد عرصه‌های اجتماعی و سیاسی شدند. اولین وزرای زن در ایران در زمان پهلوی دوم پا به میدان سیاست گذاشتند و امیرعباس هویدا نخستین فردی بود که در کابینه خود از یک وزیر زن کمک می‌گرفت. هویدا در سال ۱۳۴۷ «فرخ‌رو پارسا» را به عنوان «وزیر آموزش و پرورش» معرفی کرد. ۸ سال بعد و در سال ۱۳۵۵ هویدا پای دومین وزیر زن ایران را به کابینه دولت خود باز کرد. او «مهناز افخمی» را به عنوان «وزیر مشاور در امور زنان» معرفی نمود.
دوره جمهوری اسلامی: با پیروزی انقلاب اسلامی، نقش زنان در جامعه و سیاست ایران دستخوش تحولات بسیاری شد. اگرچه در ابتدای انقلاب، نگاهی سنتی به نقش زنان وجود داشت، اما به تدریج با تغییر نسل‌ها و تحولات اجتماعی، مطالبات زنان برای حضور بیشتر در عرصه‌های مختلف، از جمله سیاست، افزایش یافت. با این حال، حضور زنان در کابینه‌های دولت‌های پس از انقلاب نسبت به دوره پهلوی کاهش یافت.
در دولت‌های اصلاح‌طلب، به رغم تلاش‌هایی که برای افزایش مشارکت سیاسی زنان صورت گرفت، هیچ یک از این دولت‌ها از یک وزیر زن در کابینه خود استفاده نکردند. پس از دولت خاتمی، محمود احمدی نژاد در اولین کابینه پیشنهادی خود برای اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی ایران ۳ وزیر زن را برای گرفتن رأی اعتماد به مجلس شورای اسلامی معرفی کرد که نهایتا تنها ۱ نفر از آن‌ها تأیید صلاحیت شد. مرضیه وحید دستجردی نخستین وزیر زن پس از انقلاب بود که در سمت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی منصوب شد.
نخستین و تنها وزیر زن پس از روی کار آمدن جمهوری اسلامی در دولت محمود احمدی نژاد پا به عرصه قوه مجریه گذاشت. مرضیه وحید دستجردی نخستین زنی بود که از سوی احمدی نژاد به عنوان وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی معرفی شد و توانست رأی اعتماد مجلس شورای اسلامی را کسب نماید.
در فهرست پیشنهادی کابینه دولت یازدهم و دوازدهم که به ریاست حسن روحانی بود، علیرغم تمام وعده‌هایی که در رابطه با مشارکت زنان و به کارگیری زنان در بخش‌های مهم حکومتی داده شده بود، هیچ وزیر زنی حضور نداشت. همچنین فهرست وزرای پیشنهادی سید ابراهیم رئیسی که به عنوان سیزدهمین رئیس قوه مجری در ایران روی کار آمد نیز از حضور وزرای زن خالی بود.
چندی پیش مسعود پزشکیان که چهاردهمین رئیس جمهور جمهوری اسلامی ایران است، فهرستی از وزرای پیشنهادی خود را برای اخذ رأی اعتماد، تقدیم مجلس نمود. در بین ۱۹ وزیر پیشنهادی پزشکیان نام یک وزیر زن به چشم می‌خورد. مسعود پزشکیان فرزانه صادق مالواجرد ۴۸ ساله را به عنوان وزیر راه و شهرسازی دولت خود معرفی نمود. این پیشنهاد کورسوی امیدی را در دل جامعه زنان ایرانی روشن کرد که در صورت تأیید صلاحیت مجلس می‌توان به راهیابی وزرای زن در ایران به بدنه حکمرانی و افزایش سهم مشارکت سیاسی زنان امیدوار بود.
در تاریخ ۳۱ مرداد ۱۴۰۳ با رأی اعتماد نمایندگان مجلس به فرزانه صادق مالواجرد، دومین وزیر زن در دوران حکومت جمهوری اسلامی به کرسی وزارت رسید.
سهم وزرای زن در قبل و بعد از انقلاب سهم ناچیزی بوده است اما در بازه ۵۰ ساله ای که از عمر جمهوری اسلامی می‌گذرد، سطح پیشرفت و توسعه یافتگی جوامع افزایش قابل توجهی پیدا کرده و شاهد افزایش سهم زنان از ساختار حکمرانی در جوامع مترقی هستیم، این در حالی است که پس از انقلاب سهم وزرای زن در ایران به اندازه‌ای ناچیز بوده که می‌توان گفت این قش از جامعه که بیش از ۵۰ درصد جمعیت کشور را نیز تشکیل می‌دهند هیچ سهمی از کابینه دولت‌ها نداشته‌اند.
